Bột bình tinh (huỳnh tinh)

Bột bình tinh (huỳnh tinh)

Củ mì tinh có vùng gọi huỳnh tinh, bình tinh arrow-root, marante, dictame hay cỏ mũi tên, tên khoa học gọi Maranta arundinacea là một thực vật thuộc họ Marantaceae, mà người ta tìm thấy chủ yếu ở Châu Mỹ nhiệt đới.
Hệ thống rể cạn, có dạng hình mũi tên, màu vàng nhạt, phủ đầy những vảy mỏng. Những lá hình thuẩn thon ellip, với ngọn lá đầu cùn. Những bông hoa nhỏ màu trắng, hiếm khi thấy, hình ống và mang cập hoa hợp nhau thành chùm thưa.  
Cây huỳnh tinh được trồng như là những loại cây kiễng trong nhà hay trong những nhà kính, dưới ánh sáng sinh động, dịu. Để có một kết quả tốt nhất, cây được trồng trên đất pha tổng hợp giửa đất- than bùn- đất sét. Hố trồng phải thật rộng và thật sâu. Huỳnh tinh phải được tưới phun thường trên lá.
Cây huỳnh tinh được xem như một trong những cây « làm hết ô nhiễm », một số hóa chất ô nhiễm được cây hấp thụ được tìm thấy chủ yếu formaldéhyde, do đó mà nó rất có hiệu quả.
Tại đảo Réunion và đảo Maurice, tên đã được đổi là « rouroute ».
Tinh chất lấy từ rể huỳnh tinh, một loại bột có thể sử dụng
- phụ gia thực phẫm ( làm đặc thực phẫm ),
- thành phần căn bản của bánh ngọt hay mứt kẹo ( như kẹo bonbons rouroute ).
- điều chĩnh chức năng của ruột trong trường hợp bị tiêu chảy.

Thực vật và môi trường

Mô tả thực vật : Bụi cao 0,5 – 0,7 m, thẳng, láng, thân thảo sống hằng niên, rất cứng, nhánh phân đôi, tất cả cùng dạng, củ thon dài, nhọn, có vảy mỏng bao, nạc trắng, chứa nhiều bột. Căn hành nằm dước mặt đất phát triển tăng trường, đỉnh ngọn trồi ra khỏi mặt đất và cho ra một cây mới.
Lá có phiến thon dài, gân lá song hành, mặt dưới có ít lông, cuống dài trên 7 cm, có phần vàng ở trên, bẹ dài,
Chùm ở chót, hoa nhỏ, rời rạc, một vài hoa, trắng, dài khoảng 2 cm, có cuống, noản sào hạ, lá đài 3, nhọn, cánh hoa bên trong dính thành ống, phân chia 4 hay 6 không đều, 1 tiểu nhụy, to như cánh hoa. Chỉ 1 vành hoa, không đều.
Nang 1 hột, hình tam giác duy nhật, hột có tử y vàng đỏ.
Tinh bột được trích từ căn hành không quá 1 năm tuổi. Căn hành được để vào cối giả nhuyễn, khuấy với nước sạch, những xơ được vớt ra bằng tayvà rây nhuyễn, dung dịch nước bột lỏng  như sữa được để lắng xuống đáy vật chứa, kế đó chắt nước để ráo. Thêm và lần hai nước sạch và khuấy đều, để lắng chắt nước cho ráo. Sau đó tinh bột  được phơi khô trên những tấm trải bằng vải hay bằng nylon …dưới nắng mặt trời. Tránh bụi, côn trùng, săn sóc thật kỹ.
Sản lượng của tinh bột tính khoảng 1/5 khối lượng thô của những căn hành. Tinh bột phải trắng không mùi và không vị khó chịu, và khi tinh bột trở nên ẫm mốc thì phải bỏ.
Tinh bột phải hoàn toàn khô. Tinh bột trở nên nhẹ và trơn láng khi tay chà vào. Chỉ quan sát vào kính hiển vi những hạt tinh bột cần thiết để biết chính xác an toàn tinh khiết.
Tinh bột khoai tây pomme de terre tương ứng trong kỹ nghệ hóa học và phẫm chất dinh dưởng, đôi khi được thay thế, nhưng hương vị hơi khó chịu, và một thữ nghiệm với acide chlohydrique sẽ cho ra một mùi như mùi đậu haricots vert.
Bột huỳnh tinh thường dùng đơn giản để làm những thức ăn tráng miệng, bánh hay ăn bột trắng thêm đường.

Bộ phận sử dụng huỳnh tinh

Tinh bột khô, bột lấy từ thân rể.

Thành phận hóa học và dược chất bột bình tinh

Củ huỳnh tinh gồm : theo JW McDonald, căn hành huỳnh tinh gồm:

- 27% tinh bột,
- 63% nước ,
- 1.56% albumin,
- 4.10% đường ,
- gomme ( keo ) v…v….,
- 0,26 % chất béo,
- 2,82 % chất xơ,
- và 1.23%  tro.

Da của củ huỳnh tinh có chứa một chất đắng và chất nhựa, người ta loại bỏ bằng cách cắt gọt trong quá trình tạo ra tinh bột gọi là bột huỳnh tinh hay bột mì tinh trong bài này tôi chỉ định danh « bột huỳnh tinh » còn tên “mì tinh” để tránh nhầm lẫn với bột tapioca, tinh chất bột mì trích từ củ khoai mì.
Theo sự công bố chánh thức, theo Pereira, hạt tinh bột ít khi có dạng hình chữ nhật, hơi hình trứng thuôn dài, hoặc đột xuất lồi lõm, kính thước từ 10 đến 70 micron đường kinh. Quan sát dưới kính hiển vi điện tử một lát thật mõng, một hilium tròn có những khe nứt thẳng “linéaire” hay  hình sao “stellaire”

Đặc tính trị liệu bột bình tinh

* Đặc tính thực phẩm:   
Bột huỳnh tinh có đặc tính và được sử dụng :
- Chế độ ăn kiêng diététique, tiêu hóa đặc biệt cho trẻ sơ sinh và người cao tuổi ( không chất gluten ).   
- Năng lượng, gồm 80 % đường chậm ( sucres lents ) ( là loại đường có chỉ số đường trong máu glycémie dưới 55 ).   
- Nấu ăn, thêm vào những nước sauces, là tác nhân làm sauce trở nên đặc, mịn và nhẹ.  

*  Đặc tính y học:
- tiêu hóa digeste,
- chống lại sự acide hóa dạ dày combat l'acidité gastrique
- đau bụng tiêu chảy coliques.  
- chống tiêu chảy Anti-diarrhétique,
- dể dàng tái hấp thu nước,
- chống nôn  mửa Anti-vomitif.

* Đặc tính trị bệnh:
- chống tiêu chảy anti-diarrhéique
- giảm đau antalgique
- chống nôn mửa anti-vomitive
- chống bệnh thấp khớp anti-rhumatismale    

* Đặc tính mỹ phẩm:
- xoa dịu apaisant
- hóa sẹo lành vết thương cicatrisant,
- chống lại nội cơ thể quá nóng contre échauffements,
- chứng chóc lỡ eczéma,
- kích ứng đau ngứa.  

* Hoạt động và sử dụng y học:
+ Huỳnh tinh là một chất dinh dưởng và được sử dụng trong chế độ ăn uống thoải mái và không gây cãm gíác bị kích ứng trong thức ăn trong :
- một số bệnh mãn tính,
- trong thời gian nghĩ dưởng khi qua một cơn sốt,
- trong những sự kích ứng trong ống tiêu hóa,
- những cơ quan nội tạng hô hấp phổi,
- hay trong hệ đường tiểu.
- và thích ứng rất tốt đối với trẻ sơ sinh, cung cấp thay thế sửa mẹ khi cần.
+ Huỳnh tinh có thể đưa ra dưới những dạng khác nhau như (giống thạch) jelly, những thứ gia vị với đường, nước ép chanh ……
+ Bột khoai tây đôi khi người ta dùng để thay thế bột bình tinh, nhưng nó không phù hợp vì  gây ra chất chua acide.Bột bình tinh tốt cao hơn tất cả các loại bột, ngoại trừ bột khoai mì. Chất đông của nó có hương vị đặc biệt, và ít biến đổi tạo acide trong dạ dày, và thường thường thích hợp đối với trẻ em hơn tất cả thứ khác, ngoại trừ bột khoai mì.
Bột bình tinh làm cho chất đông trở nên cứng, thường thường theo dân gian 2 hoặc 3 gr bột bình tinh, đun sôi với 1 lít nước hoặc sữa và thêm gia vị theo ý nếu muốn.

Hiệu quả xấu và rủi ro: 

Với liều lượng được đề nghị, không phải là xấu của củ huỳnh tinh được biết. Tuy nhiên để có một cây gọi là dược thảo hiện nay, người ta nghiên cứu, một sự cần thiết cho những hiệu quả lâu dài.
Cây huỳnh tinh vì lý do thiếu sự nghiên cứu về y học đầy đủ, nên những trẻ em, những phụ nữ có thai hay cho con bú, những người đang mắc bệnh gan hay bệnh thận khi sử dụng phải với tất cả sự cẩn thận. Hoặc bị nôn mửa kéo dài, hoặc bị tiêu chảy nghiêm trọng cho những người sống trong tình trạng mất mước. Những người này phải uống thật nhiều nước để lấy lại cân bằng chất lỏng trong cơ thể ( 6 hoặc 8 ly / ngày nếu có thể ).
Khi ói mửa hay tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày hoặc tình trạng này đi kèm theo những triệu chứng khác như đau hoặc sốt phải đi Bác sỉ ngay.

Ứng dụng bột bình tinh

Theo kinh nghiệm dân gian:
- Căn hành được sản xuất bột huỳnh tinh.
- Sửa soạn : đun nấu 2 – 3 muỗng canh bột của rể huỳnh tinh trong 1 lít nước, thêm hương vị với mật ong hay chanh hay bấy kỳ loại nước ép trái cây nào theo khẩu vị.
- Ở Antilles, những rể được sử dụng như thuốc dán đấp lên vết thương nhiễm độc và những trường hợp khác.
- Nghiền nhuyễn rể như thạch cao áp dụng vào những vùng bị côn trùng đốt hay nhện cắn.
- Nước ép tươi được dùng như một chất giải độc chống lại độc chất của thực vật.
- Được sử dụng làm dịu dạ dày và như một đơn thuốc chống lại với tiêu chảy, có thể do hàm lượng tinh bột trong hệ ruột cao.
- Tác nhân chống vi trùng trên mầm gây bệnh nguồn gốc thực phẩm : Nghiên cứu cho thấy trích chất “nước trà” của huỳnh tinh ở nồng độ 10 % có tác dụng ức chế mạnh vi khuẩn đây là  tác nhân gây bệnh gram dương và gram âm thữ nghiệm.