Rễ xáo tam phân
Xáo tam phân
Tên khoa học: Paramignya trimera
Cây Xáo tam phân là một loài cây gỗ nhỏ, dạng dây leo, vỏ màu nâu vàng, thân dài trên 5m, đường kính khoảng từ 8-12cm. Thân và cành có nhiều gai nhọn; lá đơn, mép cong xuống dưới, có hình thuôn hẹp; phiến lá dày có mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt; phần gỗ của thân hơi cứng, màu vàng; phần gỗ của rễ màu đậm hơn. Các bộ phận của cây đều có tinh dầu, nhiều nhất ở rễ, mùi thơm dịu, rất ít khi ra hoa.
Tên gọi khác: cây rễ mọi, cây rễ lạ, cây thần dược, cây thần xạ, xáo tam thân
Tên khoa học dược liệu: Paramignya trimera.
Theo tài liệu của Dược Liệu Nam Việt: trong các phương thuốc điều trị, vị thuốc xáo tam phân còn có tên gọi khác là "Đơn Diệp Đằng Thích". Sở dĩ gọi như vậy vì xáo tam phân là cây thân leo, 1 lá có gai. Đơn là một, diệp là lá, đằng là dây, thích là gai.
Thu hái cây Xáo Tam Phân
Cây Xáo tam phân phân bố nhiều ở khu vực Nam trung bộ (Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận…) và có khả năng tái sinh tự nhiên bằng chồi từ rễ, thường thu hái vào mùa khô.
Tính vị Xáo Tam Phân
Xáo tam phân có vị hơi đắng có pha vị ngọt, tính bình hơi mát, mùi thơm dễ chịu, không độc, vào Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận, Tâm Bào.
Thành phần hóa học Xáo Tam Phân
Bộ phận dùng của cây xáo tam phân chủ yếu là rễ. Thành phần hóa học của cây xáo tam phân bao gồm: coumarin và flavonoid, ngoài ra còn có saponin, alkaloid, triterpenoid.
Công dụng Xáo Tam Phân
Rễ cây Xáo tam phân có tác dụng:
- Tăng cường sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch, giúp thanh lọc, giải độc cơ thể.
- Cải thiện tình trạng mất ngủ, hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp.
- Giúp bồi bổ cơ thể, giúp tiêu đờm, khí huyết lưu thông. Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh gan (xơ gan, viêm gan A, B, C, D và E).
- Tăng cường chức năng gan, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh lý ung thư như: Ung thư gan, ung thư đại tràng, ung thư vú, u nang buồng trứng và u xơ cổ tử cung.
Cách sử dụng Xáo Tam Phân trong điều trị bệnh
Xắt lát hay chẻ thật nhỏ, cho lên chảo lửa nhỏ sao cho thuốc thật vàng (không bị cháy khét), xong cho thuốc hạ thổ (từ 15-20 phút) để nguội đem đi rửa qua nước cho sạch (không nên rửa kỹ) đem sắc thuốc.
Liều lượng:
Sắc lần 1:Với người thể trạng tốt sử dụng 3 lít nước sắc với 100gr (sau khi đã thực hiện đủ các công đoạn nêu ở phần trên).
Sắc khi nào nước rút từ 3 lít ban đầu xuống còn 2 lít nước là có thể sử dụng được, sử dụng khi nước sắc còn ấm (nên bảo quản nước trong bình thủy, không để trong tủ lạnh hay sử dụng khi nước đã lạnh).
Sắc lần 2: Sau khi sử dụng hết nước sắc lần 1, các bạn tiếp tục sắc lần 2, với 100gr đẵ sắc ở lần 1 chúng ta cho 1,5 lít nước sắc tới khi nước còn khoảng 1 lít chúng ta có thể sử dụng (cách sử dụng như đã nêu ở phần 1).
Lưu ý
Đối với những người có thể trạng yếu nên sử dụng với liều lượng thấp hơn trong 3-5 ngày đầu, sau đó sử dụng bình thường như đã nêu. Các bệnh nhân có tiền sử tim mạch, tỳ vị kém, cũng cần lưu ý khi sử dụng
Ở mỗi bộ phận của cây Xáo tam phân đều có tác dụng nhất định về các bệnh trên cơ thể cho nên chúng tôi khuyên dùng rễ + thân cho bệnh nhân vừa lâm bệnh hay thể trạng còn sức đề kháng (bệnh nhẹ).Ngoài ra, còn có thể sử dụng rễ Xáo tam phân ngâm rượu:
Đối với nam giới uống được rượu có thể dùng rễ cây xáo tam phân trên 5 năm tuổi ngâm với rượu uống rất hiệu quả cho xương khớp nhức mỏi và khí huyết lưu thông, phòng tránh bệnh tật.
Lưu ý: Tác dụng có thể khác nhau tuỳ cơ địa của người dùng