Công dụng tuyệt vời của sả chanh và những bài thuốc hay
- Tên: Sả, Sả chanh, cỏ sả, hương mao hoặc lá sả
- Tên khoa học: Cymbopogon flexuosus Stapf (Sả chanh), Cymbopogon winterianus Jowitt (sả Java)
- Họ: Lúa Poaceae (Gramineae)
Sả được sử dụng rộng rãi như là một loại cây thuốc và gia vị tại các nước châu Á (đặc biệt là của người Thái, người Lào, người Khmer và người Việt) cũng như tại khu vực Caribe, nó cũng rất thích hợp cho các món chế biến từ thịt gia cầm, cá và hải sản. Nó có hương vị như chanh nên thường được gọi là Sả chanh và có thể sấy khô và tán thành bột hay sử dụng ở dạng tươi sống. Phần thân cây là khá cứng để có thể ăn, ngoại trừ phân thân non và mềm bên trong. Tuy nhiên, người ta có thể thái nhỏ và thêm vào trong các gia vị. Nó cũng có thể để thâm lại và bổ sung toàn bộ do nó tiết ra tinh dầu thơm từ các túi chứa dịch nước trong thân cây. Thành phần chính trong tinh dầu sả là citral (3,7-đimêtyl-2,6-octađienal), citronellol và geraniol; ngoài ra có một số tinh dầu khác có mùi thơm khác nhau, tùy theo từng loài sả. Tinh dầu sả được dùng làm thuốc trợ tiêu hoá, đuổi muỗi, làm nước hoa, xà phòng thơm.
Công dụng của cây sả chanh
Theo Đông y, Sả có vị cay tính ấm; vào phế, vị. Có tác dụng tiêu thực, lợi thuỷ, chỉ khái. Trị ăn kém chậm tiêu, viêm đường tiết niệu, tiểu dắt tiểu buốt, viêm khí phế quản, viêm họng, ho có đờm.
Cây sả chứa nhiều thành phần hóa học có tác dụng tốt đối với sức khỏe như:
Giải độc cơ thể
Sả có tác dụng thông tiểu tiện và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Chính vì vậy, chúng giúp tuyến tụy, thận, gan và bàng quang trở nên sạch sẽ hơn
Sát trùng
Theo một số nghiên cứu được đăng tải trên tạp chi y khoa Braxin cho thấy, sử dụng sả giống như một phương pháp điều trị nhiễm trùng khuẩn staph. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện, các tinh chất chứa trong cây sả có tác dụng ức chế và tiêu diệt vi khuẩn tốt hơn các loại thuốc kháng sinh.
Chống viêm
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2010 cho biết, các tinh chất chiết xuất từ sả chanh có tác dụng chống viêm, giúp cải thiện triệu chứng bệnh viêm ruột
Hổ trợ ngăn ngừa ung thư
Theo các nhà khoa học, thường xuyên sử dụng nước ả sẽ giúp tiêu diệt tế bào ung thư như ung thư vú và ung thư gan. Bởi trong tinh chất sả có chứa thành phần luteolin – hoạt chất có khả năng ức chế, làm chậm sự tăng trưởng và tiêu diệt tế bào ung thư
Ngoài những tác dụng nêu trên, cây Sả chanh còn được biết đến bởi những công dụng như sau:
- Làm đẹp da
- Điều trị rối loạn kinh nguyệt
- Chống trầm cảm
- Cải thiện tình trạng căng thẳng, chóng mặt và hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson, Alzheimer
- Tốt cho tóc
- Giúp giảm cân
- Có lợi cho hệ tiêu hóa
Tác dụng phụ: Hiện nay vẫn chưa có bất kỳ tài liệu nào ghi chép về tính không an toàn của cây sả. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn sức khỏe, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng sả để điều trị bệnh. Nguyên nhân là do sả có tác dụng kích thích tử cung dẫn đến sẩy thai.
Lưu ý
Khi sử dụng sả điều trị bệnh nên lưu ý: Cây sả có tính ấm và có khả năng làm ra mồ hôi nên chỉ có tác dụng điều trị các chứng bệnh do hư hàn
Không nên sử dụng tinh dầu sả nguyên chất tránh gây kích ứng niêm mạc dạ dày
Người mắc các chứng bệnh do nhiệt hoặc cơ thể hư nhược không nên dùng sả
Những món ăn thuốc có sả
Ốc xào củ Sả Ngó Sen
Ốc Hương (hoặc ốc Nhồi) 2kg, ngó sen 200g, củ sả 2 - 3 củ (20 - 30g, gồm cả lá). Ốc ngâm, rửa sạch, luộc chín, đập khêu lấy thịt ốc; thêm ít gừng, ớt xanh và gia vị khác đem ướp trộn đều với ốc, để trong 10 - 15 phút. Ngó sen ngâm chua thái lát để sẵn; sả đập thái vụn. Chuẩn bị thêm nước sốt có gừng tỏi chanh tiêu ớt và ngó sen ngâm chua. Đem ốc đã ướp gia vị sả gừng ớt xào lại trên chảo, đổ ra bát, đổ nước sốt lên mặt bát đĩa ốc vừa xào là được.
Món Ốc xào Sả này tốt cho người viêm gan vàng da, viêm đường tiết niệu, ho viêm họng,..
Cá Lóc nấu Sả
Cá Lóc khoảng 1 - 1,5kg, sả 3 - 5 củ, khoai lang, khoai tây, cà chua mỗi thứ 1 - 3 củ quả, gừng tươi 1 củ. Cá làm sạch cắt khúc, ướp với sả đập giập băm nhỏ, nửa gói cà-ri và ít muối mắm, đường, hành, tỏi; khoai lang, khoai tây gọt vỏ thái lát to (khoảng 2cmx4cm), cà chua bổ đôi, gừng đập giập. Cho cá lóc đã ướp vào rán qua, cho khoai và cà chua vào xào, thêm nước, gia vị, hầm nhừ.
Món Cá lóc nấu sả rất ngon và rất tốt cho người phù nề, vàng da, ho sốt...
Bò nướng ướp Sả
Thịt bò 1kg, sả 3 - 5 củ (cả lá non), hành tây 1 củ, lá lốt và xương sông vừa đủ. Thịt bò lau khô thái mảnh dài khoảng 8cm - ngang 4cm để sẵn; sả băm nát vụn cùng bột tiêu và tỏi củ giã nát, dầu vừng, bột cà-ri, xì dầu (nước tương) liều lượng thích hợp, trộn đều với thịt bò, ướp trong 30 - 50 phút. Hành tây thái lát nhỏ, lá lốt, xương sông rửa sạch. Đặt từng miếng thịt bò đã ướp trên thớt hoặc khay, cho hành tây, lá lốt xương sông vào giữa và cuộn lại đem nướng trên lửa than. Ăn cùng với nước chấm gừng tỏi, dưa leo, khế chua và các loại rau xa lát.
Món Bò nướng ướp sả rất tốt cho người ăn kém chậm tiêu, viêm gan vàng da, viêm khí phế quản.
Ếch ướp Sả xào lăn
Ếch 1kg, sả 2 - 3 củ. Ếch làm sạch, chặt làm 3 để ráo nước, ướp thịt ếch với sả đã băm nhỏ, thêm bột càri, muối, tiêu, dầu vừng và gia vị, trộn đều, để khoảng 15 - 30 phút. Chuẩn bị thêm mùi tàu, cà, ớt, gừng, tỏi tươi, lạc rang giã vụn, mắm và gia vị thích hợp. Để chảo nóng, đun sôi dầu rán, cho ếch vào xào nhanh tay to lửa cho chín, cho mùi tàu, cà, ớt, gừng, tỏi gia vị (có thể thêm cần tây, hành tây, cà rốt, cà chua, củ niễng...), cho ít nước, đun chín nhừ, nước sánh lại.
Món Ếch ướp sả xào lăn thích hợp với người phù nề, suy nhược cơ thể, sốt nóng.
Những bài thuốc hay chữa bệnh từ cây sả theo kinh nghiệm dân gian
Nồi nước xông cảm cúm, sốt, nhức đầu
Lá sả, lá tre, cúc tần, lá bưởi, hương nhu mỗi loại 50g… Nấu nước xông.
Chữa chàm cho trẻ em
Rễ cây Sả chanh 30-50g. Giã nát xát vào vết chàm.
Chữa ho
Sử dụng 250 gram rễ cây sả kết hợp với 250 gram trần bì và 250 gram sinh khương. Tất cả các vị thuốc này đem giã nát và ngâm với 200 ml rượu trắng khoảng 40 độ. Sau đó, dùng 500 gram bách bộ đã được bỏ lõi, thái nhỏ và sao khô với 300 gram mạch môn bỏ lõi và 200 gram tang bạch bì sao mật đem đun nước cho đến khi cạn thành cao lỏng 300 ml. Cuối cùng, trộn chung cao lỏng và rượu lại với nhau. Mỗi ngày uống 2 – 3 lần và mỗi lần uống khoảng 10 ml.
Giải độc
Dùng 1 bó sả đem rửa sạch và giã nát. Sau đó thêm nước lọc và gạn lấy 1 chén rồi uống
Chữa rối loạn tiêu hóa và đau bụng
Dùng 30 – 50 gram sả tươi đem đun sôi. Sau đó hòa một lượng đường vừa phải, đủ ngọt và uống 2 – 3 lần mỗi ngày. Còn đối với chứng đau bụng đi tả, ngộ độc rượu hoặc bội thực, nên dùng 6 – 12 gram.
Chữa tiêu chảy, đầy bụng, đau bụng
- Chữa tiêu chảy: rễ sả, củ gấu, vỏ rụt, vỏ quýt, hậu phác mỗi vị 6-12g. Sắc uống trong ngày.
- Chữa đầy bụng, đau bụng: tinh dầu sả 3 - 6 giọt nhỏ vào cốc nước rồi uống.
Chữa đau bụng tiêu chảy do lạnh
Dùng 12 gram củ sả, 20 gram củ gấu, 12 gram búp ổi và 12 gram vỏ quýt khô. Sắc chung với 2 bát nước cho đến khi cạn còn 1 bát. Uống khi nước thuốc còn nóng. Đối với trẻ nhỏ nên chia ra uống 2 – 3 lần trong ngày. Trong trường hợp triệu chứng bệnh không khỏi, bệnh nhân có thể thêm 15 gram tía tô sắc uống chung.
Có thể dùng Sả sắc thuốc chữa đau bụng tiêu chảy do lạnh
Chống trầm cảm
Sử dụng vài giọt tinh dầu sả pha trong cốc nước ấm và uống mỗi ngày sẽ giúp cải thiện tình trạng trầm cảm. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể nấu nước sả tắm hoặc xông hơi để giảm tình trạng căng thẳng và mệt mỏi sau mỗi ngày làm việc.
Chăm sóc mái tóc
Sử dụng 1 nắm thân sả đem nấu với 1,5 lít nước. Sau khi nước sôi, chờ nước nguội hoặc pha thêm nước, dùng gội đầu. Thực hiện đều đặn mỗi tuần 2 đến 3 lần sẽ giúp tóc mượt, chắc khỏe và hạn chế tình trạng rụng tóc.
* Nước gội đầu: Lá sả 50g, mần trầu 50g, bồ kết 5 quả. Nấu nước gội đầu, làm trơn tóc sạch gàu, phòng tránh bệnh về tóc và da đầu.
Giảm cân, làm đẹp
Dùng 10 nhánh sả đem rửa sạch, đập dập rồi cho vào nồi cùng với vài lát chanh tươi, đun sôi. Sau khi nước sôi, lọc lấy nước và chờ nước nguội rồi pha thêm mật ong. Uống nước này vào mỗi buổi sáng sớm sẽ giúp đốt cháy mỡ thừa và thúc đẩy quá trình trao đổi chất, hỗ trợ giảm cân.
Chữa đái rắt và phù nề chân
Sử dụng 100 gram lá sả, 50 gram rễ cỏ tranh, 50 gram rễ cỏ xước và 50 gram bông mã đề đem rửa sạch, cắt nhỏ và đem phơi khô. Sau đó, cho vào ấm đun sôi với 400 ml nước. Chờ thuốc cạn còn 100 ml, lọc lấy thuốc, chia đều uống 2 lần trong ngày. Uống liên tục 3 – 4 ngày để cải thiện triệu chứng bệnh.
Cây Sả chanh mang lại nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe, tuy nhiên, những món ăn và bài thuốc chữa bệnh từ nguyên liệu Sả tự nhiên trên chỉ mang tính chất tham khảo và chưa được khoa học chứng minh. Do vậy nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc những nhà chuyên môn trước khi sử dụng.