Trà Hoa Bách Hợp

Trà Hoa Bách Hợp

Bách hợp còn được gọi là cây tỏi rừng (Sơn Pha, Sơn Ðông, Lạng Sơn).

Tên khoa học Lilium brownii F. F. Br. var. colchesteri Wils, thuộc họ hành tỏi Liliaceae.

Bách hợp là do phơi hay sấy khô của cây bách và một số cây cùng chi. Tên Bách hợp là do chữ bách = trăm, hợp = kết lại vò dò của cây này, do nhiều lá kết lại như vẩy cá.

Mô tả cây Bách hợp

Hoa Bách hợp là một loại cỏ nhỏ cao độ 60-90cm, mọc hoang ở rừng và sống lâu năm, có dò. Lá mọc so le hình mác, nhẵn, dài 2-15cm, rộng 0,5-3,5cm. Hoa đầu cành gồm 2-6 hoa lớn, hình loa kèn dài 14-16cm, miệng có 6 cánh màu trắng hay hơi hồng, cuống dài 3-4cm. Quả nang dài 5-6cm, mở theo 3 van. Hạt rất nhiều, xếp thành chồng, hình trái xoan, đường kính 1cm hay hơn.

Ngoài ra, Hoa bách hợp còn là biểu tượng của tình yêu thuần khiết của người con gái.

Phân bố, thu hái và chế biến Bách hợp

Phát hiện ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Tây Bắc, loài hoa này thường mọc hoang trên các đồi cọ Sapa (Lào Cai, Việt Nam). Tại Trung Quốc mọc hoang ở nhiều tỉnh (Hồ Nam, Tứ Xuyên, Triết Giang, Hồ Bắc, Giang Tô, Quảng Ðông).

Trồng bằng dò như trồng hành, tỏi. Sau một năm thu hoạch. Muốn dò to cần ngắt hết hoa. Cuối hạ đầu thu sau khi hoa nở, cây bắt đầu khô héo thì đào lấy dò, rửa sạch đất, cắt bóc ra từng phiến, đồ nước sôi 5-10 phút (lâu quá sẽ bị nhũn), sau đó phơi hay sấy thật khô.

Công dụng và liều dùng Bách hợp

Vị thuốc mới được dùng trong phạm vi nhân dân làm thuốc bổ, hổ trợ điều trị ho, ho có đờm, các chứng viêm khí quản, thổ huyết. Còn có tác dụng hổ trợ điều trị sốt, thần kinh suy nhược. Ngày dùng 15-30g dưới dạng thuốc bột hoặc thuốc sắc.

Theo tài liệu cổ hoa Bách hợp có vị đắng, tính hơi hàn, vào 2 kinh tâm và phế. Hoa Bách hợp còn có tác dụng nhuận phế, trừ ho, định tâm, an thần, thanh nhiệt lợi tiểu. Thường được dùng hổ trợ ho lao thổ huyết, hư phiền hồi hộp, tim đập mạnh, phù, thũng. Những người trúng hàn không dùng được.

Ðơn thuốc có bách hợp

1. Hổ trợ điều trị các triệu chứng đau ngực, thổ huyết: Bách hợp giã tươi lấy nước uống.

2. Hổ trợ điều trị viêm phế quản, các chứng ho:

Bách hợp 30g, mạch môn đông 10g, bách bộ 8g, thiên môn đông 10g, tang bạch bì 12g, ý dĩ nhân 15g, nước 1.000ml. Sắc còn 400ml. Chia 3 lần uống trong ngày.

Chú ý

- Đừng nhầm cây bách hợp với cây tỏi voi hay loa kèn đỏ Amyryllis belladona Sw, họ Thủy tiên Amaryllidaceae có tép to, mỏng, uống vào dễ bị nôn. 

- Tác dụng có thể khác nhau tuỳ cơ địa của người dùng

GS. ÐỖ TẤT LỢI